بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و فرهنگ مطالعاتی با عملکرد آموزشی دبیران
چکیده
یکی از اساسیترین نهادهای هر جامعه که در واقع نقش تعیین کننده در توسعه جامعه دارد، آموزش و پرورش است. امروزه در مدیریت معاصر، مفهوم کیفیت زندگی کاری معلمان به موضوع اجتماعی عمده‌ای در سراسر دنیا مبدل شده است. یکی از معضلات اصلی آموزش و پرورش شهر شاوور این است که شدت تنگناهای اجتماعی و سازمانی، کیفیت ادراکات معلمان این منطقه را نسبت به شرایط شغلی و حرفهای خویش را تضعیف نموده و به کاهش کیفیت عملکرد آنها منجر شده است. لذا ارتقای برنامه کیفیت زندگیکاری معلمان شامل هرگونه بهبود در فرهنگ مطالعاتی آنها، باعث رشد و تعالی عملکرد معلمان در این منطقه می‌شود. بر این اساس هدف این تحقیق شناسایی رابطه بین کیفیت زندگیکاری و فرهنگ مطالعاتی با عملکرد آموزشی دبیران راهنمایی شهر شاوور است. در این پژوهش با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی‌ساده، پرسشنامه در بین 164 نفر از دبیران مقطع راهنمایی تکمیل گردید. طبق نتایج، متغیر کیفیت زندگی کاری معلمان بر روی متغیر عملکرد آموزشی معلمان با 95 درصد اطمینان اثر مثبت و معنی‌دار دارا می‌باشد. دیگر نتایج نشان می‌دهد در بین معلمان با سابقه کار زیر 5 سال، 5 تا10 سال، 10تا 15 سال و بالای 15 سال از نظر کیفیت زندگیکاری، فرهنگ مطالعاتی و عملکرد آموزشی آنان تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. بین کیفیت زندگیکاری و عملکرد آموزشی معلمان در سطح پنج درصد رابطه مثبت و معنی‌دار وجود دارد. همچنین، بین فرهنگ مطالعاتی و عملکرد آموزشی معلمان رابطه معنی‌دار وجود ندارد. در نهایت، بر اساس نتایج بدست آمده، پیشنهاد می‌گردد که نیازهای کلیدی دبیران این منطقه شناسایی گردد و در جهت ارتقای کیفیت زندگی کاری آنان برنامه‌ریزی استراتژیک به عمل آید.
واژه های کلیدی: کیفیت‌زندگی کاری، فرهنگ مطالعاتی، عملکردآموزشی، دبیران راهنمایی، شاوور
فهرست مطالب
فصل اول: مقدمه ........................................................................................................ 1
1-1- مقدمه ............................................................................................................... 2
1-2-بیان مسأله.............................................................................................................. 3
1-3- ضرورت و اهمیت موضوع ................................................................................ 6
1-4- اهداف .............................................................................................................. 7
1-4-1- هدف کلی .................................................................................................... 7
1-4-1-2- اهداف خرد ............................................................................................. 7
1-5-1- سؤال اصلی تحقیق ....................................................................................... 7
1-5-2- سؤالات جانبی تحقیق ................................................................................... 7
1-6- تعاریف مفهومی پژوهش ................................................................................... 8
فصل دوم: مروری برپیشینه نگاشته ها ................................................................. 13
2-1-مقدمه................................................................................................................... 14
2-2- نظریه‌هایی پیرامون کیفیت زندگی کاری ............................................................ 14
2-2-1- مفهوم و تعاریف کیفیت زندگی کاری.............................................................. 14
2-3- تاریخچه کیفیت زندگی کاری.............................................................................. 17
2-4- رویکردهای کیفیت زندگی کاری......................................................................... 18
2-5- اهداف کیفیت زندگیکاری.................................................................................. 26
2-6- نسلهای سهگانه برنامههای کیفیت زندگیکاری.................................................... 26
2-7- تعابیر نوین کیفیت زندگی کاری........................................................................... 28
2-7-1- مدیریت کیفیت فراگیر..................................................................................... 28
2-7-1-1- توانمندسازی کارکنان................................................................................. 28
2-7-1-2- مهندسی مجدد ( باز مهندسی) سازمان........................................................ 30
2-8- شاخصهای کیفیت زندگی کاری......................................................................... 30
2-9- مؤلفههای کیفیت زندگی کاری والتون.................................................................. 32
2-9-1- پرداخت منصفانه و کافی................................................................................. 32
2-9-2- مقاصد و اهمیت نظام پرداخت......................................................................... 32
2-9-3- محیط کار ایمن و بهداشتی.............................................................................. 33
2-9-4- تأمین فرصت رشد و امنیت مداوم................................................................... 34
2-9-5- وابستگی اجتماعی زندگی کاری...................................................................... 34
2-9-6- فضای کلی زندگی.......................................................................................... 35
2-9-7- یکپارچگی و انسجام اجتماعی در سازمان........................................................ 35
2-9-8- قانون گرایی در سازمان................................................................................... 36
2-9-9- توسعه قابلیتهای انسانی................................................................................. 36
2-10- راهبردهای بهبود کیفیت زندگی کاری................................................................ 36
2-11- ارزیابی عملکرد................................................................................................ 40
2-11-1- تعاریف عملکرد............................................................................................ 41
2-11-2- مفهوم بررسی عملکرد................................................................................... 45
2-11-3- متغیرهای حایز اهمیت برای عملکرد از دیدگاه اوماسکاران............................. 45
2-11-4- معیارهای عملکرد......................................................................................... 46
2-11-5- انواع عملکرد................................................................................................ 46
2-11-6- شاخصهای عملکرد..................................................................................... 46
2-11-7- فواید بررسی عملکرد کارکنان...................................................................... 47
2-11-8- سه کار مدیریت عملکرد............................................................................... 47
2-11-9- مهمترین نکات در رابطه با عملکرد............................................................... 48
2-12- ارزشیابی عملکرد کارکنان................................................................................. 48
2-12-1- تعریف ارزشیابی عملکرد.............................................................................. 51
2-12-2- اهداف استفاده از ارزشیابی عملکرد.............................................................. 51
2-12-3- مدل ارزشیابی عملکرد.................................................................................. 52
2-12-4- معیارهای ارزشیابی عملکرد........................................................................... 56
2-12-5- نکات اثربخش در ارزیابی عملکرد................................................................ 56
2-12-6- دلایل مخالفت برخی سازمانها با ارزیابی عملکرد.......................................... 57
2-12-7- معیارهای ارزیابی عملکرد............................................................................. 58
2-12-8- نظریههای ارزیابی عملکرد............................................................................. 59
2-12-9- چرا نیازمند ارزشیابی عملکرد هستیم؟
..................................................................................................................................... 62
2-12-10- شرایط اجرای طرح ارزیابی و مدیریت عملکرد........................................... 63
2-12-11- روشهای متداول ارزیابی عملکرد.............................................................. 63
2-13- مبانی نظری در مورد فرهنگ مطالعاتی................................................................ 69
2-13-1- عوامل مؤثربرمطالعه وکتابخوانی.................................................................... 72
2-13-2- موانع موجود بر سر راه مطالعه و کتابخوانی................................................... 77
2-13-3- راههای گسترش فرهنگ مطالعه و پژوهش معلمان........................................... 80
2-14- پیشینه موضوع................................................................................................... 82
2-14-1- پیشینه تحقیقات خارجی................................................................................ 82
2-14-2- پیشینه تحقیقات داخلی.................................................................................. 89
2-15- جمع بندی....................................................................................................... 104
فصل سوم: مواد و روش ...................................................................................... 106
3-1- مقدمه ............................................................................................................ 107
3-2- روش تحقیق ................................................................................................... 107
3-3- متغیرهای تحقیق .............................................................................................. 109
3-3-1- متغیر مستقل ................................................................................................ 109
3-3-2- متغیرهای وابسته ......................................................................................... 109
3-4-جامعه‌آماری .................................................................................................... 110
3-5-نمونهگیری........................................................................................................... 110
3-5-1- روش نمونهگیری........................................................................................... 111
3- 5- 2- حجم نمونه
................................................................................................................................... 111
3-6- ابزاراندازهگیری ................................................................................................ 112
3-6-1- پرسشنامه کیفیت زندگی کاری....................................................................... 113
3-6-2- پرسشنامه فرهنگ مطالعاتی............................................................................. 113
3-6-3-پرسشنامه ارزیابی عملکرد............................................................................... 114
3-6-4- روائی ابزار اندازه‌گیری تحقیق .................................................................... 115
3-7- قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری تحقیق .............................................................. 115
3-8- روش تجزیه وتحلیل دادهها................................................................................ 116
فصل چهارم: یافته‌های پژوهش ........................................................................... 117
4-1- مقدمه ............................................................................................................ 118
4-2- یافته توصیفی .................................................................................................. 118
4-2- 1- توصیف متغیرهای فردی پاسخگویان .......................................................... 118
4-3- یافته‌های مربوط به سؤالات تحقیق .................................................................... 123
4-3-1- یافته‌های مربوط به سؤالهای آیا بین فرهنگ مطالعاتی و عملکرد آموزشی دبیران مدارس راهنمایی شهرستان شاوور رابطه معناداری وجود دارد؟و آیا بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد آموزشی دبیران مدارس راهنمایی شهرستان شاوور رابطه معناداری وجود دارد؟......................................................................................... 123
4-3-2- یافته‌های مربوط به سؤال تحقیق آیا بین میزان کیفیت زندگی کاری و عملکرد آموزشی دبیران زن و مرد تفاوت معناداری وجود دارد؟................................................................................................... 124
4-3-4- یافته‌های مربوط به سؤال تحقیق، آیا بر حسب سابقهکاری دبیران، از نظر میزان کیفیت زندگی کاری، فرهنگ مطالعاتی و عملکرد آموزشی تفاوت معناداری وجود دارد.............................................. 125
4-3-6- بررسی یافته‌های مربوط به سؤال اصلی تحقیق: آیا کیفیتزندگیکاری و فرهنگ مطالعاتی دبیران مدارس راهنمایی شهرستان شاوور با عملکرد آموزشی آنان رابطه دارند.................................................. 126
4-3- یافته‌های جانبی................................................................................................... 128
4-3-1- بررسی مقایسه عملکرد آموزشی معلمان بر اساس محل خدمت و رشته تحصیلی 128
4-3-2- مقایسه عملکرد آموزشی، کیفیت زندگی کاری و فرهنگ مطالعاتی در بین معلمان با مدارک تحصیلی مختلف 128
4-3-3- مقایسه کیفیت زندگی کاری در بین معلمان بر اساس رشته تحصیلی و محل خدمت 129
4-3-4- مقایسه فرهنگ مطالعاتی معلمان بر اساس جنسیت، محل خدمت و رشته تحصیلی 130
4-3-5- بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و فرهنگ مطالعاتی معلمان......................... 131
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات .................................................................. 132
5-1- مقدمه ............................................................................................................ 133
5-2-تبیین یافته‌های تحقیق........................................................................................... 134
5-2-1-تبیین یافته‌های توصیفی پژوهش .................................................................... 134
5-2-2- تبیین یافته‌های مربوط به سؤالات تحقیق ...................................................... 134
5-2-2-1- تبین یافته‌های مربوط به سؤال آیا بین فرهنگ مطالعاتی و عملکرد آموزشی دبیران مدارس راهنمایی شهرستان شاوور رابطه معناداری وجود دارد؟ ......................................................................... 134
5-2-2-2- تبین یافته‌های مربوط به سؤال آیا بین کیفیت زندگی کاری و عملکرد آموزشی دبیران مدارس راهنمایی شهرستان شاوور رابطه معناداری وجود دارد؟ ........................................................... 134
5-2-2-3- تبین یافته‌های مربوط به سؤال آیا بین میزان کیفیت زندگی کاری و عملکرد آموزشی دبیران زن و مرد تفاوت معناداری وجود دارد؟ ............................................................................................... 135
5-2-2-4-تبین یافته‌های مربوط به سؤال آیا بر حسب سابقهکاری دبیران، از نظر میزان کیفیت زندگی کاری، فرهنگ مطالعاتی و عملکرد آموزشی تفاوت معناداری وجود دارد؟............................................ 135
5-2-2-5- تبین یافته‌های مربوط به سؤال اصلی تحقیق: آیا کیفیتزندگیکاری و فرهنگ مطالعاتی دبیران مدارس راهنمایی شهرستان شاوور با عملکرد آموزشی آنان رابطه دارند؟................................................ 136
5-2-3- یافته‌های جانبی تحقیق.................................................................................... 136
5-2-3-1- یافته‌های مربوط به مقایسه عملکرد آموزشی معلمان بر اساس محل خدمت و رشته تحصیلی 136
5-2-3-2- یافته‌های مربوط به مقایسه عملکرد آموزشی، کیفیت زندگی کاری و فرهنگ مطالعاتی در بین معلمان با مدارک تحصیلی مختلف........................................................................................................... 137
5-2-3-3- یافته‌های مربوط به مقایسه فرهنگ مطالعاتی معلمان بر اساس جنسیت، محل خدمت و رشته‌های تحصیلی 137
5-3- محدودیتهای تحقیق............................................................................................ 137
5-3-1- محدودیتهای تحقیقات کیفیت زندگی کاری.................................................... 137
5-3-2- محدودیتهای تحقیقات عملکردآموزشی........................................................... 138
5-3-3- محدودیتهای تحقیقات حاضر.......................................................................... 140
5-4- پیشنهادات کاربردی............................................................................................ 141
5-4-1- پیشنهاداتی در راستای نتایج سؤال اصلی تحقیق : آیا کیفیتزندگیکاری و فرهنگ مطالعاتی دبیران مدارس راهنمایی شهرستان شاوور با عملکرد آموزشی آنان رابطه دارند؟.................................. 141
5-4-2- پیشنهادهایی برای پژوهشهای آتی.................................................................. 144